Ο γονεϊκός ρόλος έχει δύο βασικές διαστάσεις: την αγάπη - αποδοχή και την άσκησης πειθαρχίας. Η αποδοχή του παιδιού αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα για την ανάπτυξη της ψυχικής και σωματικής του υγείας.
Αμέσως μετά την αγάπη και την αποδοχή, το σπουδαιότερο δώρο του γονιού προς το παιδί είναι η αίσθηση της πειθαρχίας. Η άσκηση πειθαρχίας και η θέσπιση ορίων είναι από τα βασικά θέματα που απασχολούν τους γονείς.
Πειθαρχία σημαίνει διδασκαλία, όχι τιμωρία. Χωρίς πειθαρχία, τα παιδιά, ήδη από το δεύτερο έτος, συμπεριφέρονται σαν να είναι κακομαθημένα.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη από όρια και κανόνες για:
να αισθανθούν ασφάλεια
να αποκτήσουν αυτοέλεγχο και αυτοπειθαρχία
να αποκτήσουν συναισθηματική ισορροπία
να προετοιμαστούν πώς να ζήσουν επιτυχώς σε μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες εκτός της οικογένειας
να ζουν σε έναν κόσμο προβλέψιμο, όπου ξέρουν τι να περιμένουν, τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται
να μάθουν να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων
ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΕΣ
επιλέγουμε κανόνες: ρεαλιστικούς, δημοκρατικούς, δίκαιους και σαφείς
είμαστε συνεπείς και επίμονοι στην τήρηση των κανόνων
εφαρμόζουμε με συνέπεια
δίνουμε το παράδειγμα, εφαρμόζοντας το πρώτοι εμείς
H μη τήρηση των κανόνων επιφέρει λογικές και φυσικές συνέπειες
Παραδείγματα οριοθέτησης
1) Ακούμε προσεκτικά και δείχνουμε κατανόηση σε αυτό που θέλει το παιδί, πριν φέρουμε αντίρρηση
2) Σε ένα θετικό, συναισθηματικό κλίμα, δίνουμε στο παιδί επιιλογές για να αποφασίσει, προειδοποιώντας το για τις φυσικές και λογικές συνέπειες που θα ακολουθήσουν, και το αφήνουμε να υποστεί τις συνέπειες της επιλογής του. Οι φυσικές συνέπειες επιτρέπουν στα παιδιά να διδαχθούν από τη φυσική τάξη των πραγμάτων. Π.χ. αν ένα παιδί δε θέλει να φάει, θα πεινάσει. Οι λογικές συνέπειες επιτρέπουν στα παιδιά να διδαχθούν απο την πραγματικότητα. Π.χ. έχουμε συμφωνήσει να πάμε κινηματογράφο το απόγευμα, αφού θα έχει τελειώσει τα μαθήματα του. Αν το παιδί δεν προνόησε να τελειώσει τη μελέτη του μέχρι τότε μπορούμε να πούμε «Λυπάμαι που δεν θα έρθεις στον κινηματογράφο. Είμαι σίγουρη ότι την επόμενη φορά θα τα καταφέρεις στην ώρα τους. Δεν μπορούμε όμως να πούμε: «Τι κατάλαβες; Χάζευες όλο το μεσημέρι. Κάτσε τώρα εδώ για να μάθεις».
3) Άλλο τιμωρούμαι και άλλο δέχομαι τη συνέπεια της πράξης μου. Η μέθοδος αυτή προϋποθέτει θετική πρόθεση, συνέπεια και σταθερότητα και όχι εκδικητικότητα. Μπορούμε να αφήσουμε το παιδί (μέσα σε ασφαλή πλαίσιο) να βιώσει τις συνέπειες των πράξεων του, για να γίνει υπεύθυνο.
4) Έπειτα, εξηγούμε τη σημασία της συνέπειας και προτείνουμε εναλλακτικές θετικές συμπεριφορές
Στην αρχή, τα παιδιά δεν έχουν συναισθηματική ισορροπία. Η τόλμη τους για αυτονομία είναι υπερβολική. Δεν έχουν ακόμη δοκιμάσει τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν. Σ' αυτό το στάδιο έχουν την τάση να είναι απόλυτα και πιθανόν να συμπεριφέρονται ως μικροί «δικτάτορες».
Έχουν βίαια ξεσπάσματα θυμού όταν δεν παίρνουν αυτό που θέλουν.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη να εκφράσουν την ιδιαιτερότητα τους και να εξερευνήσουν τις διαφορές τους. Στην αρχή, θέλουν κάθε τι που το νιώθουν καλό και είναι ευχάριστο.
Καθώς η μαμά και ο μπαμπάς παρεμβαίνουν, βάζοντας όρια, επέρχεται η σύγκρουση. Τότε λοιπόν:
αποφεύγουμε την αντιπαράθεση και τους αγώνες υπερίσχυσης με το παιδί
παραμένουμε ψύχραιμοι, ακόμα κι αν το παιδί είναι ταραγμένο
παρεμβαίνουμε με ευγενικό άγγιγμα, ψύχραιμη φωνή
το παιδί μπορεί να θυμώσει, αλλά μαθαίνει ότι το όχι και το μη έχουν συνέπειες: Καταλαβαίνει ότι «Η μαμά και ο μπαμπάς δε θα κάνουν πάντα ό,τι θέλω ή δε θα μου δίνουν ό,τι θέλω. Αν είναι υγιείς, θα μου δώσουν ό,τι χρειάζομαι.Όταν βάζουν όρια, συχνά θυμώνω. Αλλά αυτός είναι ο τρόπος για να μάθω ισορροπία».
1. Τα παιδιά χρειάζονται σταθερούς και υπομονετικούς γονείς, που θα βάλουν όρια κατάλληλα για την ηλικία τους.
2. Τα παιδιά χρειάζονται και τους δύο γονείς. Μερικές φορές είναι πολύ κουραστικό για τη μαμά να χειρίζεται το παιδί μόνη της και χρειάζεται ξεκούραση. Ο μπαμπάς πρέπει να υποστηρίζει τη μαμά και να βάζει τα υγιή όρια.
3. Τα παιδιά μαθαίνουν να συμπεριφέρονται μέσα από την ταύτιση και μίμηση της συμπεριφοράς των γονιών. Ο μπαμπάς και η μαμά πρέπει να είναι πρότυπα της έκφρασης του υγιούς θυμού και πρότυπα επιδεξιότητας στην επίλυση των διαφορών. Τα παιδιά πρέπει να βλέπουν τους γονείς τους να επιλύουν τις διαφορές τους. Με άλλα λόγια, χρειάζεται να βλέπουν μια τίμια σχέση στην οποία και οι δύο γονείς εκφράζουν τα ειλικρινή τους αισθήματα και επιλύουν τις διαφωνίες τους.
4. Για αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να έχουν και οι γονείς όρια. Οι γονείς που δεν έχουν καλή αίσθηση ισορροπίας είτε δεν ξέρουν πότε να πουν όχι είτε πάντα λένε όχι. Μερικές φορές λένε ναι και μετά λένε όχι με τρόπο ασυνεπή και πλάγιο.
Για να είναι προετοιμασμένοι οι γονείς να αντιμετωπίσουν μια τέτοια πορεία, θα πρέπει, πέρα από τη γνώση κάποιων συγκεκριμένων τρόπων προσέγγισης των παιδιών τους, να βρίσκονται και οι ίδιοι σε επαφή με τον εαυτό τους, να γνωρίζουν τα προτερήματα και τα ελαττώματα τους.
Η ευαισθητοποίηση των γονέων στα θέματα των παιδιών τους και την καλύτερη διαχείριση τους απαιτεί και τη δική τους αυτογνωσία. Μια τέτοια προσπάθεια θα οδηγήσει το γονιό στην αυτο-αποδοχή, η οποία με τη σειρά της θα αποτελέσει τη βάση κάθε θετικής γονεϊκής συμπεριφοράς.
Κυριακή Μηλούση
Συμβουλευτική Ψυχολόγος
Kommentare