Πόσο καλά γνωρίζω το σύντροφο μου και τον εαυτό μου;

Βασικό για την ικανότητα ενός ανθρώπου να μπορεί να συνδέεται στενά με ένα άλλο πρόσωπο, είναι να έχει αποκτήσει ένα σταθερό αίσθημα προσωπικής ταυτότητας και αξίας (αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση).

Είναι δυνατόν δύο άνθρωποι, δύο σύζυγοι να ζουν στο ίδιο σπίτι, να τρώνε στο ίδιο τραπέζι, να μεγαλώνουν μαζί παιδιά και συχνά να γνωρίζουν πολύ λίγο ο ένας τον άλλο.

Πολλοί σύζυγοι αγωνίζονται ακόμη μέσα στο γάμο να ανακαλύψουν τον πραγματικό τους εαυτό και γι' αυτό δε διαθέτουν το στέρεο έδαφος που χρειάζεται για να ξεκινήσουν και να θεμελιώσουν μια στενή σχέση.

Κανείς δεν μπορεί να δώσει κάτι από τον εαυτό του, αν δεν έχει ανακαλύψει τον εαυτό του.

Συγκεκριμένες μορφές συμπεριφοράς μέσα στο γάμο, που οφείλονται στη συναισθηματική ανωριμότητα των συζύγων, και δεν τους επιτρέπουν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον πραγματικά:

1. «Πνίγομαι σε αυτή τη σχέση. Νιώθω ότι με ελέγχεις, φοβάμαι ότι θα με εκμεταλευτείς/καπελώσεις, θα με καταπιείς».

Είναι ο τύπος του ανθρώπου που φοβάται ότι θα χάσει την προσωπική του αυτονομία, θα χάσει τον εαυτό του σε μια στενή σχέση με τον άλλον. Αισθάνεται το πλησίασμα με έναν άλλο άνθρωπο σαν μια απειλή. Ο φόβος ότι θα εγκολπωθεί από τον σύντροφο του τον αναγκάζει να χρησιμοποιεί άμυνες και να χτίζει όλο και πιο ψηλά προστατευτικά τείχη για να εξασφαλίσει τον εαυτό του, καταδικάζοντας τον ίδιο και τον σύντροφο του σε μοναξιά, διάσταση και αποξένωση. «Ο καθένας ζει τη ζωούλα του».

2. «Ο/Η εξαρτημένος/η σύζυγος».

Ο άνθρωπος με χαμηλή αυτοεκτίμηση έχει μια βαθιά ανάγκη να εξαρτηθεί από τους άλλους που φτάνει μέχρι το σημείο της υποταγής και της εκμετάλλευσης. Ο εξαρτημένος σύζυγος φοβάται ότι αν παραπονεθεί ή διεκδικήσει τα δικαιώματα του μπορεί να χάσει την αγάπη και την υποστήριξη του συζύγου του. Καθιερώνεται σιωπηρά μια σχέση στην οποία «ο ένας δίνει και ο άλλος παίρνει».

3. «Ποιος έχει δίκιο;» «Ποιος θα νικήσει;» «Ποιος είναι ο πιο αγαπητός;».

Η μειωμένη αυτοεκτίμηση δημιουργεί την ακόρεστη ανάγκη σε κάποιον να αποδεικνύει ότι έχει πάντα δίκιο. Σε πολλούς γάμους ο αγώνας της επικράτησης αυτού που έχει δίκιο γίνεται πολύ έντονος, δημιουργεί συγκρούσεις, εχθρότητα, ακόμη και σκληρότητα, αφού καθένας από τους συζύγους προσπαθεί να επιβληθεί στον άλλον, να ελέγξει τη συμπεριφορά του άλλου, εκφράζει μνησικακία για τις επιτυχίες του άλλου, επίκριση για τις αδυναμίες του, έντονη αντίθεση στις απόψεις του άλλου, καταλήγοντας έτσι σε μια αδιάκοπη μάχη. Ο «ανταγωνιστής» σύζυγος αισθάνεται την ανάγκη διαρκώς να αποδεικνύει ότι είναι καλύτερος από τον άλλο, υποτιμώντας το σύντροφο του.

4. «Ο τελειομανής σύζυγος».

Η τελειομανία μπορεί να καταστρέψει τη συζυγική σχέση, πηγάζει από μια βαθιά ανασφάλεια. Δεν ενδιαφέρεται για την ικανοποίηση των αναγκών του συντρόφου του, αλλά περισσότερο για την ικανοποίηση της δικής του ανάγκης να δείχνει πόσο τέλειος είναι και πόσο πολύ αξίζει.

5. «Γίνε σαν κι εμένα. Γίνε ένα μ' εμένα. Είσαι κακός όταν δε συμφωνείς μαζί μου. Ή δική σου ατομικότητα δεν έχει σημασία».

Όταν ο ένας σύζυγος δεν μπορεί να ανεχθεί τη διαφορετικότητα του άλλου και τον αντιμετωπίζει σαν επέκταση του εαυτού του και όχι σαν ένα ξεχωριστό πρόσωπο με τις δικές του επιθυμίες και ανάγκες, τότε η επικοινωνία γίνεται προβληματική. Το άτομο που δεν έχει φθάσει σε κάποια προσωπική αυτονομία συχνά βλέπει τη διαφορετικότητα εκείνου με τον οποίο έχει μια στενή σχέση, σαν προσβολή ή σαν ένδειξη απόρριψης.

6. «Δεν σε αναγνωρίζω γιατί αλλιώς σε περίμενα...αλλιώς σε είχα φανταστεί.»

Πολλά ζευγάρια έρχονται στο γάμο με πολλές και διαφορετικές προσδοκίες για το ποιοι θα πρέπει να είναι οι ρόλοι του καθενός. Περιμένουν από τους άλλους να ανταποκριθούν σε αυτές τις προσδοκίες που έχουν πλάσει στο μυαλό τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δουν ποιος είναι πραγματικά ο/η σύντροφος τους. Κάθε άνθρωπος φέρνει μέσα στο γάμο αμέτρητες εσωτερικές εικόνες, για το ποιος είναι ο «σωστός» άνδρας – πατέρας, η «σωστή» γυναίκα – μητέρα, αφομοιωμένες ασυνείδητα από τη δική του γονική οικογένεια. Όσο μεγαλύτερη είναι ή διαφορά ανάμεσα στις εσωτερικές αυτές εικόνες που δύο άτομα φέρνουν στο γάμο, τόσο πιθανότερο είναι ότι θα έχουν σοβαρές συγκρούσεις.

Πολλοί, κουβαλάμε αντιλήψεις, αρνητικά συναισθήματα, καταστάσεις του παρελθόντος που μας πόνεσαν, μας τραυμάτισαν και τείνουμε να τα αναπαραγάγουμε στην τωρινή σχέση μας. Όταν αυτές οι ανασφάλειες και τα τραύματα του παρελθόντος δεν έχουν επιλυθεί και έχουν παραμείνει μέσα στην ψυχή μας σαν πέτρα τείνουν να εμφανίζονται και να θέτουν σε κίνδυνο τη νέα σχέση.

Προτάσεις

Οι άνθρωποι που συνήθως δέχονται αυτές τις παραπάνω συμπεριφορές οδηγούνται σε διαταραχή της δικής τους εικόνας εαυτού και πιστεύουν πράγματα για τον εαυτό τους που δεν είναι αληθινά και ακριβή αλλά είναι προβολές των άλλων.

Αν κάποιος σας κατηγορεί, σας κριτικάρει, σας θεωρεί υπεύθυνο για τα

συναισθήματα του

1. Πάρτε μια απόσταση (φυσική, συναισθηματική, νοητική) από την κατάσταση, δώστε χρόνο στον εαυτό σας να αξιολογήσετε τι ειπώθηκε και αν αυτό αληθεύει ή όχι.

2. Προσπαθήστε να αναλύσετε το κίνητρο και την πρόθεση του άλλου.

3. Αναγνωρίστε αν αυτές οι εικόνες που σας προβάλει είναι πραγματικά δικά σας κομμάτια ή δικά του (π.χ. τα συναισθήματα που σας κάνει να νιώθετε υπεύθυνοι ή οι κατηγορίες, ή οι επιλογές και τα προβλήματα τα οποία σας χρεώνει).

4. Παρατηρήστε και αξιολογήστε ποια είναι τα δικά σας συναισθήματα, σκέψεις, κίνητρα, εμπιστευτείτε αυτό που νιώθετε.

5. Αν η συμπεριφορά του συντρόφου σας οφείλεται σε παλιές δικές του αρνητικές εμπειρίες, προσπαθήστε να τον κατανοήσετε και να τον βοηθήσετε να το καταλάβει.

6. Αλλά αρνηθείτε να δεχτείτε την εικόνα που σας προβάλει σαν δικιά σας.

Πάνω από όλα προσπαθήστε να καταλάβετε και να γνωρίσετε τον ίδιο σας τον εαυτό. Δείτε το γάμο σαν μια ευκαιρία προσωπικής ανάπτυξης και βελτίωσης.

Ξεκινήστε με μια ρεαλιστική και έγκυρη αυτό-αξιολόγηση, μέσα από την ανάληψη ευθυνών και την ικανότητα να αποδέχεστε τους περιορισμούς σας, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζετε τις ικανότητες σας.

Για να υπάρξει γάμος, πρέπει οι σύζυγοι να γκρεμίσουν τις άμυνες τους και τα προστατευτικά τους τείχη, να αφήσουν τα «παιχνίδια» που παίζουν, τις μάσκες που φορούν και τα «χρωματιστά γυαλιά» μέσα από τα οποία βλέπουν τους συντρόφους τους.

Όταν οι σύζυγοι αναγνωρίζουν ποια είναι τα λάθη τους και ποια είναι η ανάγκη τους να κατηγορούν τον άλλο για τη μεταξύ τους σύγκρουση, γίνονται τιμιότεροι με τον εαυτό τους και ο τοίχος ανάμεσα τους αρχίζει να γκρεμίζεται κομμάτι-κομμάτι.

Κανείς δεν μπορεί να είναι πάντα «τέλειος». Αυτός που το επιδιώκει, καταβάθος αισθάνεται πολύ ανασφαλής, συνεπώς ποτέ δεν θα είναι ούτε ευτυχισμένος, ούτε τέλειος. Προσπαθήστε να δεχτείτε τον εαυτό σας, έτσι όπως είναι, όχι έτσι όπως θα θέλατε να είναι.

Έχουμε μια μοναδική και ανεκτίμητη αξία ως παιδιά του Θεού. Καλλιεργήστε και αναπτύξτε με τον καλύτερα δυνατό τρόπο τον ανεπανάληπτο συνδυασμό χαρισμάτων με τον οποίο είστε προικισμένοι.

Ένας αυθεντικός άνθρωπος χαίρεται τη συζυγική του σχέση. Αναγνωρίζει την εξάρτηση του από τον άλλο, αλλά ταυτόχρονα είναι αρκετά ανεξάρτητος, ώστε να μπορεί να υπάρχει σαν διακεκριμένο πρόσωπο. Δε δυσκολεύεται να αποκαλύψει τον εαυτό του από φόβο ότι ο σύντροφος του θα δει τις αδυναμίες του και θα τις εκμεταλλευτεί.

Για να μπορέσει κανείς να καλλιεργήσει μια στενή μακροχρόνια σχέση, χρειάζεται να αποκτήσει μια σταθερή αυτοεκτίμηση.

Αναπτύξτε εκείνες τις ιδιότητες, που σας κάνουν πιο αγαπητούς και εκείνες που κάνουν ελκυστικότερη την προσωπικότητα σας, έτσι ώστε να γίνεστε όλο και πιο επιθυμητός σαν σύντροφος ζωής.

Αξιοποιήστε τις ικανότητες και τα ταλέντα σας, βρείτε κάποια καινούρια δραστηριότητα ή χόμπι, κάντε κάτι σημαντικό και ευχάριστο, αυξάνοντας έτσι το αίσθημα της αυτοαξίας.

Τόσο ο άντρας όσο και η γυναίκα χρειάζεται να φροντίζετε την εξωτερική σας εμφάνιση. Η ελκυστικότητα είναι αυτή που απέσπασε αρχικά την προσοχή και την επιδοκιμασία του συντρόφου σας και πρέπει να διαφυλαχθεί και να αυξηθεί.

Αλίμονο στον άνθρωπο, που κάνει σκοπό της ζωής του την αυτοπλήρωσή του, χωρίς να λάβει υπ' όψη του τί θα στοιχίσει αυτό στους άλλους. Π.χ. «θέλω να είμαι ο εαυτός μου και δεν μπορώ να ανεχθώ περιορισμούς». Να είστε πρόθυμοι να διακόψετε την αυτοσυγκέντρωση και την αυτοανάπτυξή σας, για να ανταποκριθείτε σε κάποια ανάγκη του συντρόφου σας.

Όταν οι σύζυγοι κλείνονται στο εγώ τους, δεν μπορεί να διατηρηθεί η κοινωνία του γάμου. Ο γάμος, όπως και κάθε αληθινή κοινωνική σχέση στηρίζεται στην έξοδο του ανθρώπου από την ατομικότητα του.

Τονώστε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση του συντρόφου σας, τονίζοντας τις δυνατότητες του και τα καλά του στοιχεία. «Να αγαπάει ο ένας τον άλλο όπως αγαπάει τον εαυτό του».

Δεχθείτε το σύντροφο σας έτσι όπως είναι με τα λάθη του και τις αρετές του, όχι όπως θα θέλατε να γίνει. «Να μ' αγαπάς με τα κουσούρια μου».

Εμπιστευτείτε, ενθαρρύνετε τις επαγγελματικές προσπάθειες, θαυμάστε και να επαινέστε τα επιτεύγματά του.

Μην τονίζετε ο ένας τα λάθη του άλλου, τα εντείνετε μάλλον παρά τα διορθώνετε. Αυτό που χρειάζεται ο σύντροφος σας είναι ενθάρρυνση, που μπορείτε να του τη δώσετε όταν του έχετε εμπιστοσύνη.

Αναγνωρίστε τί δίνει στο σύντροφο σας το αίσθημα της αυτοαξίας και δώστε την ευκαιρία και την ελευθερία να αναπτύξει τα ταλέντα και τα ενδιαφέροντα του.

Χρησιμοποιήστε τη διαφορετικότητα του άλλου σαν ευκαιρία εξερεύνησης και κατανόησης, παρά σαν αιτία πολέμου. Είναι μεγάλη ικανοποίηση για το σύζυγο, όταν μπορεί να είναι ένα διαφορετικό πρόσωπο με τις δικές του ιδέες, τις δικές του επιδιώξεις και αξίες, που μπορεί να μην είναι ταυτόσημες με του άλλου. «Σκέπτομαι όπως σκέπτομαι, αισθάνομαι όπως αισθάνομαι, ξέρω ό,τι ξέρω. Είμαι εγώ. Άλλα δε σε κατακρίνω εσένα που είσαι εσύ. Καλοδέχομαι ό,τι έχεις να προσφέρεις. Ας δούμε τι μπορούμε να καταφέρουμε μαζί που με τα υπάρχοντα δεδομένα είναι πραγματοποιήσιμο».

Εκείνος που αισθάνεται ότι γίνεται σεβαστή και αποδεκτή η ταυτότητα του, έχει με τη σειρά του χώρο να δεχτεί και τον άλλο. Μόνο έτσι ενισχύεται η ταυτότητα του ανθρώπου και φθάνει μαζί με το συνάνθρωπο του στην ενότητα.

Ένας καλός γάμος προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία στους συζύγους να ανακαλύψουν ο ένας τον άλλον σε βάθος.

Η καλή συζυγική σχέση δεν παράγεται με το πάτημα κάποιου μαγικού κουμπιού σε μια μέρα. Η ανάπτυξη μιας καλής συζυγικής σχέσης απαιτεί πολύ μόχθο και από τους δύο. Η διαδικασία να γνωρίσεις τον σύντροφο σου είναι μια δια βίου διαδικασία, δεν σταματάει ποτέ, γιατί οι άνθρωποι συνεχώς αλλάζουν. Αλλά είναι μια πρόκληση σε αυτό το θαυμάσιο ταξίδι του γάμου το να συνεχίζεις να γνωρίζεις το σύντροφο σου τόσο καλά όσο γνωρίζεις τον εαυτό σου!

Εισήγηση:

Μηλούση Κυριακή, Συμβουλευτική Ψυχολόγος