Αν έχεις νιώσει έστω και για μια μικρή περίοδο στη ζωή σου μοναξιά σίγουρα θα συμφωνήσεις ότι μοναξιά είναι να νιώθεις μόνος/η χωρίς να είναι επιλογή σου. Να μην υπάρχει κανείς με τον οποίο να μπορείς να μοιραστείς συναισθήματα, εμπειρίες, ενδιαφέροντα. Όταν βρίσκεσαι σε χώρους γεμάτους από κόσμο αλλά αισθάνεσαι μόνος/η, κενός/ή, απομονωμένος/ή. Όταν δεν νιώθεις μέλος μιας ομάδας, μιας παρέας και τότε νιώθεις ότι κανείς δεν σε αποδέχεται δεν σε αναγνωρίζει, δεν σε αγαπά. Απλά δεν υπάρχει κανείς που να γνωρίζει πόσο δυστυχισμένος/η είσαι.
Η μοναξιά είναι μια δυσάρεστη κατάσταση, πονάει αρκετά, αλλά δεν είναι κάτι μόνιμο, δεν είναι ένα αρνητικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας και οπωσδήποτε υπόκειται σε αλλαγή. Απλά είναι ένα σημάδι που μας δηλώνει ότι κάποιες ανάγκες μας πρέπει να ικανοποιηθούν: όπως η ανάγκη της ανθρώπινης επαφής, της αγάπης, της εκτίμησης, της επικοινωνίας, το να ανήκεις σε ένα σύνολο.
Μοναξιά βιώνουν περισσότερο οι άνθρωποι που για κάποιον λόγο έχασαν ένα αγαπημένο πρόσωπο από τη ζωή τους και δεν μπορούν να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση. Οι γονείς που διακατέχονται από το σύνδρομο της «άδειας φωλιάς», όταν το παιδί τους ενηλικιώνεται και φεύγει από το σπίτι. Λένε ότι για όσους ωριμάζουν, η «μέρα σκοτεινιάζει γρηγορότερα». Πράγματι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι γίνονται ακόμη πιο ευαίσθητοι, και έχουν μεγάλη ανάγκη από παρέα. Όσοι υπερφορτώνουν το καθημερινό τους πρόγραμμα με υποχρεώσεις και δουλειά και δεν αφήνουν χρόνο για κοινωνικές δραστηριότητες. Κάποιες γυναίκες που νομίζουν ότι η ζωή τους έχει κλείσει και έχουν λιγότερες διεξόδους.
Η μοναξιά δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα (μελαγχολία, απόρριψη, θυμό, θλίψη) που μας κάνουν να σκεφτόμαστε αρνητικά για τον εαυτό μας με αποτέλεσμα:
Να συμπεραίνουμε λανθασμένα ότι κανείς δεν μας εκτιμάει, δεν μας αγαπάει και δεν μας αποδέχεται
Να μειώνεται η αυτοεκτίμηση μας, να εξαρτόμαστε πάντα από την γνώμη των άλλων, να γινόμαστε επικριτικοί με την εξωτερική μας εμφάνιση
Να σταματάμε κάθε προσπάθεια να εμπλακούμε σε κοινωνικές δραστηριότητες, περιμένουμε οι άλλοι να μας συμπεριλάβουν στην παρέα τους
Να αγχωνόμαστε κάθε στιγμή που είναι να συναντήσουμε ή να μιλήσουμε με κάποιον, δεν διασκεδάζουμε, δεν χαλαρώνουμε.
Η μοναξιά είναι μια παθητική κατάσταση και διατηρείται όσο εμείς την δεχόμαστε παθητικά και δεν κάνουμε τίποτα για να αλλάξει. Η μοναξιά υπάρχει όσο εμείς την αφήνουμε και υπάρχει, γι΄αυτό κάντε κάτι:
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ
Για να ξεκινήσετε χρειάζεται να εγκαταλείψετε την παθητική στάση και να γίνετε περισσότερο ενεργητικοί. Μην περιμένετε οι άλλοι να έρθουν να σας μιλήσουν. Τολμήστε να επικοινωνήσετε με τηλέφωνο, e-mails, με τα οικογενειακά σας πρόσωπα, με φίλους.
Φροντίστε να βρίσκεστε σε μέρη όπου υπάρχουν άνθρωποι. Πλησιάστε, χαιρετήστε και χαμογελάστε στο γείτονα, στο συνάδελφο, στο γνωστό.
Χρησιμοποιήστε λεκτικά και μη λεκτικά μηνύματα για να καταλάβουν οι άλλοι ότι ενδιαφέρεστε για γνωριμία, επαφή.
Το χαμόγελο φανερώνει ότι είστε φιλικοί, χαλαροί.
Η ανοιχτή στάση σώματος δείχνει διάθεση για επικοινωνία. Μην σταυρώνετε χέρια και πόδια, φανερώνει άρνηση, άμυνα, απομάκρυνση, καχυποψία. Γύρτε ελαφρά προς τα εμπρός, κρατήστε βλεμματική επαφή, χρησιμοποιήστε νεύματα και ερωτήσεις, έτσι δείχνετε ότι ενδιαφέρεστε για αυτό που λέει ο συνομιλητής σας, ότι συμμετέχετε.
Μη φοβάστε να εκφράσετε τρυφερότητα. Χρησιμοποιήστε τη χειραψία ή το άγγιγμα στον ώμο κάποιου (αφού βεβαιωθείτε ότι ο άλλος το θέλει) κάνει την επαφή πιο ζεστή και ανθρώπινη.
Ανακαλύψτε τα χόμπι και τα ενδιαφέροντα σας και ασχοληθείτε με δραστηριότητες όπου θα σας δώσουν την ευκαιρία να συναντήσετε ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα: γυμναστική, χορός, μουσική, ζωγραφική, θέατρο, εθελοντική εργασία, ομάδες συμβουλευτικής, συμμετοχή σε προγράμματα του δήμου κ.α.
Θυμηθείτε ότι το χτίσιμο μιας φιλίας χρειάζεται χρόνο και αρκετή δουλειά. Μην περιμένετε αμεσότητα από την πρώτη στιγμή, γνωρίστε καλά τον άλλον και όσο θα εγκαθίσταται η εμπιστοσύνη μεταξύ σας αισθανθείτε ελεύθεροι να μοιραστείτε εμπειρίες, ιδέες, συναισθήματα. Προσοχή! Μην μένετε σε σχέσεις που δεν σας ικανοποιούν.
Η κοινωνική επαφή και η επικοινωνία είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική υγεία, καλό είναι οι ηλικιωμένοι να είναι πιο κοινωνικοί και να επικοινωνούν συχνότερα με τον περίγυρό τους, να περνούν ποιοτικό χρόνο με τα εγγόνια τους: βόλτες στο πάρκο, τα μουσεία, στον κινηματογράφο κ.α.
Ένα χαμόγελο και μια αγκαλιά στους ηλικιωμένους ανθρώπους μάλλον αρκούν για να φωτίσουν τις μέρες τους.
Όταν είστε μόνοι σας, χρησιμοποιήστε τον χρόνο να γνωρίσετε τον εαυτό σας, να ηρεμήσετε, να χαλαρώσετε. Μάθετε να αντιμετωπίζετε τη συναισθηματική σας κατάσταση, να φροντίζετε τον εαυτό σας με σωστή διατροφή, άσκηση και επαρκή ύπνο. Μην σπαταλάτε αυτό τον χρόνο τρώγοντας ασταμάτητα ή ανησυχώντας συνέχεια για τα προβλήματα σας. Χρησιμοποιήστε τον για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας σας.
Ανακαλύψτε τους δικούς σας τρόπους να περνάτε καλά όταν είστε μόνοι. Για παράδειγμα ακούστε μουσική, παρακολουθήστε την αγαπημένη σας ταινία, διαβάστε ένα βιβλίο.
Όταν γνωρίσουμε και αποδεχτούμε τον πραγματικό μας εαυτό θα ανακαλύψουμε και την αγάπη που όλοι κρύβουμε μέσα μας και θα την αφήσουμε να ελευθερωθεί. Τότε η πληρότητα που θα νιώσουμε θα είναι τόσο μεγάλη που θα μηδενίσει οποιοδήποτε άλλο αρνητικό συναίσθημα. Ακόμα και εκείνοι που δεν έχουν οικογένεια ή σύντροφο μπορούν να εξωτερικεύσουν καλοσύνη και θετικότητα σε οποιοδήποτε συνάνθρωπό τους.
Όσο άσχημα και αν αισθάνεστε, η μοναξιά θα μειωθεί ή ακόμη και θα εξαφανιστεί όταν εσείς οι ίδιοι κάνετε κάτι για αυτό. Η αλλαγή εξαρτάται μόνο από ΕΣΑΣ. Μόνο εσείς μπορείτε να βοηθήσετε τον εαυτό σας να νιώσει καλά, να αυξήσετε την αυτοεκτίμηση σας και να βρείτε τρόπους να ικανοποιήσετε την ανάγκη σας για ανθρώπινη επαφή.
«Ποτέ δεν είναι τόσο δύσκολο να μιλήσουμε όσο όταν ντρεπόμαστε για τη σιωπή μας». La Rochefoucauld (1613-1680)
Κυριακή Μηλούση
Συμβουλευτική Ψυχολόγος